Eikenprocessierups: aanpak bestrijding 2023 - 2026
De eikenprocessierups heeft Nederland al een aantal jaren in zijn greep. Dat geldt ook voor de gemeente Bergeijk. Om de verwachte hinder de komende jaren zoveel mogelijk te beperken, hebben we al een paar jaar een uitgebreid bestrijdingsplan in uitvoering. Dit plan bevat naast het bespuiten van bomen en het opzuigen van de nesten ook het verbeteren van de leefomstandigheden van de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups- of vlinder. Zo hebben we in 2020, samen met Bergeijkse verenigingen ca. 1.000 nestkasten voor mezen, vleermuizen en andere vijanden opgehangen. In 2022 werden er nog ca. 450 nestkasten uitgedeeld aan bewoners. Uit de monitoring van 2020 t/m 2022 blijkt dat ruim 80% van de vogelnestkasten bezet is geweest en ca. 30% van de vleermuiskasten. Bewoners van de vogelnestkasten waren, naast mezen, ook boomkruipers en spreeuwen. Juist de mezenpopulatie is belangrijk voor de rupsenbestrijding. Het resultaat van de bestrijding en natuurlijke maatregelen is een sterke afname van de hinder.
Aanpak 2023-2026
Omdat de kans groot is dat we de komende jaren nog rekening moeten houden met een blijvende populatiedruk van de eikenprocessierups, is en blijft het doel om hinder voor mens en (huis) dieren zo veel mogelijk te beperken. Zo gaan we door met de maatregelen die we de afgelopen jaren al hebben ingezet. Dit wil zeggen dat we slechts een beperkt deel van de eikenbomen blijven bespuiten met als doel in 2024 daarmee te stoppen. Ook blijven we doorgaan met het opzuigen van de nesten op het moment dat de rupsen brandharen hebben en nesten gaan vormen. Voor beide maatregelen hebben kwetsbare locaties, dus locaties waar veel mensen overlast ervaren, voorrang.
Natuurlijke vijanden
Dat de eikenprocessierups zich zo massaal kon uitbreiden heeft één belangrijke oorzaak: er was te weinig plek voor natuurlijke vijanden. Een eikenlaan langs een weg is voor veel dieren een incompleet leefmilieu. Er is onvoldoende variatie aan voedsel, er is weinig schuilgelegenheid, er zijn geen goede mogelijkheden voor voortplanting, etc. De gemeente Bergeijk blijft de komende jaren investeren in het creëren van betere omstandigheden voor koolmezen, pimpelmezen, spreeuwen, boomklevers en kauwen, welke gezien worden als de voornaamste natuurlijke vijanden van de eikenprocessierupsen. Maar niet alleen vogels leven van de eikenprocessierups- of vlinder. Zo eet ook de grootoorvleermuis, gaasvlieg, sluipwesp, sluipvlieg, lieveheersbeestjes, mier en bepaalde wantsen graag van de rups. Door het planten van bollen, zaaien van bepaalde kruiden, het planten van struiken, het plaatsten van insectenhotels, het ophangen van nestkasten en vleermuiskasten, én het aanpassen van het bermbeheer, gaan we de biodiversiteit in onze gemeente in brede zin verder versterken en een beter leefklimaat creëren. Bij de natuurlijke bestrijding werken we overigens samen met de provincie en stemmen e.a. af met buurgemeenten. De gemeente participeert ook in een Belgisch-Nederlands project voor meer ecologische alternatieven om rupsen te bestrijden.
Informatie
De GGD Brabant heeft een website ontwikkeld (www.oakie.info) waar voor verschillende doelgroepen informatie te vinden is over hoe om te gaan met de eikenprocessierups en de overlast die je er van kan ervaren. Ook kunt u voor meer informatie terecht op de website van het Kenniscentrum Eikenprocessierups (www.processierups.nu).
Proef met natuurlijke beheermethode
In de lente en de zomer leeft de eikenprocessierups in eikenbomen, ze eten van het blad en planten zich hier voort. De brandharen van de rups kunnen zorgen voor huidirritaties. De rupsen hebben na 3 keer vervellen pas de brandharen, dit is meestal in juni. Voor de veiligheid van mens en dier verwijderen we de nesten of bestrijden de rups in het begin van zijn levenscyclus. Hierdoor beperken we de overlast die u en huisdieren kunnen hebben van de brandharen.
We bestrijden zo natuurlijk mogelijk en zetten daarvoor ook natuurlijke vijanden van de rups in, zoals vogels en insecten. Hiervoor zijn er op meerdere plekken nestkasten opgehangen en maaien we op een andere manier rondom de eiken bomen, omdat de insecten hier baat bij hebben. De proef waar de gemeente aan meedoet test een nieuwe natuurlijke methode om de eikenprocessierups te verminderen, paringverstoring. Dit is onderdeel van een groot onderzoek waar diverse gemeenten en een aantal provincies aan meedoen.
In Bergeijk starten we in juli 2023 met deze proef aan het fietspad Keersopperdreef ten zuiden van de Molenstraat in Riethoven.
Verminderen van de eikenprocessierups door paringverstoring
Tijdens de proef wordt onderzocht of paringverstoring een goede manier is om de eikenprocessierups te verminderen. In de eikenbomen wordt een lokstof aangebracht, die normaal door vrouwtjes wordt verspreid, de zogenaamde feromonen. Door het aanbrengen van een lokstof raken mannetjesvlinders in de war en zij kunnen hierdoor geen vrouwtjes vinden om te bevruchten, daarom heet de methode ‘paringverstoring’. Dit zorgt voor minder bevruchtingen en dus minder eikenprocessierupsen in het volgende jaar. Het grote voordeel van deze methode is dat het geen negatieve effecten op het milieu en op andere soorten heeft. Dat is hét verschil met bestaande preventieve bestrijdingstechnieken.
Het aanbrengen van de feromonen wordt gedaan met een methode die lijkt op de paintball techniek. Er worden capsules, gevuld met feromonen, in de bomen geschoten. De procedure zal maximaal een uur duren en u merkt verder niets van de feromonen. Eind 2024 zal bekend worden of de methode succesvol is.
