Schoolstraat 15 en 19

School / onderwijzerswoning

Provincie: Noord-Brabant
Gemeente: Bergeijk
RCE monumentnummer: 517906/517907/517908
Kadastraal gemeente: Riethoven
Sectie: B
Nummer: 2535/2494

De lagere school werd rond 1920 gebouwd in Neo-Barokke stijl en is in de jaren dertig en vijftig verbouwd en uitgebreid. De beide schoolgebouwen staan in een L-vorm en laten zo ruimte voor een schoolplein. De korte gevel aan de straatzijde is uitgebreid met een eenlaagse aanbouw onder lessenaardak. De achtergevels worden vrijwel geheel aan het oog onttrokken door latere aanbouw van lokalen.

Omschrijving

De beide eenlaagse schoolgebouwen zijn opgetrokken uit machinale baksteen en hebben een zadeldak met rode verbeterde Hollands dakpannen. Deze zadeldaken worden ingeklemd tussen in- en uitgezwenkte topgevels met spaarvelden, die de hoofdvorm volgen. Het gebouw, dat parallel aan de straat ligt, heeft in de topgevels ovale lichten met kleine roedeverdeling. Het metselwerk van de plint bestaat uit afwisselend rode en zwarte banen. Boven de vensters zijn de getoogde zwart-rode strekken geaccentueerd door een zwarte koppenlaag. De vensterverdeling bestaat uit drie groepen van drie. Het zijn stolpen schuifvensters met kleine roedeverdeling en hardsteen dorpels. De beide gebouwen worden verbonden door een laag tussenlid waarin zich de ingang bevindt. Het gebouw dat loodrecht op de straat is geplaatst heeft in de kopse gevel twee negenruits vensters en een rond sierlicht. De oorspronkelijke roedenvensters van de begane grond zijn verdwenen achter de aanbouw onder lessenaarsdak uit ca. 1970. In de lange zijde bevinden zich vijf vensters en een deur tussen gemetselde lisenen. De oorspronkelijke vensters, gelijk aan de hierboven beschrevene, zijn rond 1950 gewijzigd in stalen exemplaren.

Waardering

De school is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een culturele en geestelijke ontwikkeling, namelijk de ontwikkeling van het onderwijs in de vroege twintigste eeuw. Het is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het schoolgebouw. Architectuurhistorisch is het belangrijk vanwege de stijl en de voor een plattelandsschool uitzonderlijk rijke detaillering. Het heeft ensemblewaarden vanwege de situering, verbonden met de ontwikkeling van het dorp. Het is waardevol vanwege de gaafheid van in- en exterieur.

De onderwijzerswoning voor de bovenmeester werd rond 1920 gebouwd in neobarokke stijl. Het pand is heden in gebruik als woonhuis.

Omschrijving

Het tweelaagse woonhuis is opgetrokken uit machinale baksteen met gekrulde sierankers en heeft dakschilden met rode verbeterde Hollands dakpannen en een plat dakdeel. Het rechterdeel van de gevel is een zadeldak ingeklemd tussen in- en uitgezwenkte topgevels. In dit risalerende rechter gedeelte bevindt zich op de begane grond een erker met afgeschuinde zijden. De bovenlichten hebben een kleine roedeverdeling, het zinken dak heeft een daklijstje op klosjes. Hier boven bevindt zich een gekoppeld raam met kleine roeden in het bovenlicht. Boven dit venster en de overige is een getoogde zwart-rode strek met zwarte afsluitende koppenlaag. Op de zolder is er een vierruits rondraam. Tussen dit rechter gedeelte en de school bevindt zich een stolpraam met bovenlicht en een paneeldeur. Deur en raam hebben een bovenlicht met kleine roeden. In de paneeldeur bevindt zich een ovaal getralied licht. Hier boven is een opengewerkte baksteen borstwering en een balkondeur met kleine roedeverdeling. De gootlijst rust op klosjes. In de sobere rechter zijgevel bevinden zich op de begane grond twee ramen en op de eerste etage één raam. De achtergevel bezit openslaande terrasdeuren vanuit de huiskamer. Via een tochtportaal komt men in de hal. Beide hebben cementtegels op de vloer in grijsblauwe tinten met gestileerd geometrische motieven. Het hang- en sluitwerk is van koper en voorzien van eenvoudige decoratie. Links is de bordestrap met houten sierbalusters. Rechts is de huiskamer, een doorgebroken kamer en suite. Voor en achter is het stucplafond voorzien van een cirkel bij het lichtpunt. Andere ruimten zijn gemoderniseerd.

Waardering

De voormalige bovenmeesterswoning is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als voorbeeld van een culturele en geestelijke ontwikkeling, namelijk de ontwikkeling van het onderwijs in de vroege twintigste eeuw. Het is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de onderwijzerswoning. Architectuurhistorisch is het belangrijk vanwege de stijl en de voor een plattelandsschool uitzonderlijk rijke detaillering. Het heeft ensemblewaarden vanwege de situering, verbonden met de ontwikkeling van het dorp. Het is waardevol vanwege de gaafheid van in- en exterieur.